Máy lọc không khí có thực sự hiệu quả không?

Lời quảng cáo của các hãng máy lọc không khí luôn rất hấp dẫn: nào là làm sạch không khí trong nhà bạn, loại bỏ tất cả các chất ô nhiễm bao gồm mùi hôi, khói thuốc, bụi mịn PM2.5 và vẩy da thú cưng... Trên thực tế thì không khí trong nhà có thể có bị ô nhiễm cao hơn so với không khí ngoài trời đến 5 lần và chúng ta cần một giải pháp nào đó để xử lý ô nhiễm không khí trong nhà với mong muốn bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình. Nhưng trong thực tế, không phải tất cả các máy lọc không khí được chào bán hoạt động đúng theo sự cường điệu trong các thuật ngữ tiếp thị.

Máy lọc không khí hoạt động như thế nào?

Máy lọc không khí thường bao gồm một hệ thống từ 2 đến 4 màng lọc hoặc có thể nhiều hơn. Và có giàn  quạt hút vào và lưu thông không khí trong phòng. Khi không khí được đẩy qua hệ thống bộ lọc, các chất ô nhiễm và các hạt được giữ và không khí sạch sẽ được đẩy trở lại không gian phòng. Chu trình làm sạch cứ hoạt động liên tục như vậy.

Thông thường, các bộ lọc được làm bằng các loại sợi hoặc lớp giấy đặc biệt hoặc có thể cả những lớp lưới và  những màng lọc được yêu cầu thay thế thường xuyên để duy trì hiệu quả lọc sạch. Điều đó có nghĩa là ngoài việc nghĩ đến là chỉ mua máy lọc không khí và sử dụng, bạn cũng nên tính đến chi phí vận hành và chi phí thay thế bộ lọc. Chi phí vận hành và thay màng lọc cho máy lọc không khí có thể sẽ từ hơn 1 triệu đồng đến 2 triệu đồng hàng năm, vì bạn cần chạy máy lọc không khí liên tục để không khí trong phòng luôn được duy trì ở mức sạch.

Tần suất bạn cần thay thế các màng lọc dựa trên loại màng và mức độ ô nhiễm của không khí thực thế. Một số bộ lọc có thể tái sử dụng và có thể vệ sinh được như màng lọc thô (màng lưới đầu tiên) nhưng chúng đòi hỏi phải bảo quản cẩn thận tránh làm rách, vì chúng ít được các hãng bán rộng rãi trên thị trường. Màng lọc này chỉ có tác dụng loại bỏ các hạt ô nhiễm lớn hơn trong không khí, như mạt bụi, sơ vải, vẩy da thú cưng….

Bạn cũng có thể được quảng cáo về chức năng UV (tia cực tím) trong máy lọc không khí, nhiều hãng sẽ quảng cáo với chức năng tiêu diệt các tạp chất sinh học như nấm mốc hoặc vi khuẩn, nhưng thực tế để diệt được vi khuẩn và các tạp chất sinh học đèn UV đòi hỏi cần có công suất cao và ánh sáng từ đèn UV cần được tiếp xúc lâu hơn,  nhiều hơn mới có hiệu quả (chưa kể một số vi khuẩn có khả năng chống tia cực tím)

Một số máy lọc không khí khác có chức năng tạo i-on để giúp tăng cường khả năng bắt những hạt bụi và các chất gây dị ứng ra khỏi không khí. Nhưng chức năng tạo i-on tốt nhất đi chăng nữa thì cũng sẽ tạo ra một lượng Ozone (O₃₎ nhỏ nào đó. Mà Ozone đã được kiểm chứng không tốt cho sức khỏe nếu bạn hít vào. Vậy nếu bạn lựa chọn máy lọc không khí có i-on thì bạn cũng cần chắc chắn rằng máy đó không tạo ra ozone hoặc tạo ra một lượng nhỏ ở mức độ không vượt quá tiêu chuẩn an toàn sức khỏe (0.03 – 0.06ppm)

 

Máy lọc không khí có thực sự làm được điều như quảng cáo?

Hầu hết các máy lọc không khí trên thị trường được thiết kế để thu giữ các hạt như bụi mịn PM2.5 và phấn hoa, lông thú cưng hoặc loại bỏ các loại khí như VOC (hợp chất hữu cơ dễ bay hơi) hoặc radon. Điều đó sẽ đòi hỏi một chất hấp phụ, như than hoạt tính. Trên thực tế, Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA) cảnh báo rằng chức năng của máy lọc không khí bị hạn chế về mặt lọc khí nếu không được thay thế màng lọc đúng quy định. Do vạy bạn phải thường xuyên thay thế các bộ lọc để có chức năng tối ưu, thường là khoảng 6 tháng đến 12 tháng một lần.

Ngoài ra, hiệu quả của máy lọc không khí trong trên thực tế phụ thuộc nhiều vào vị trí hoạt động, công suất quạt, thiết kế các cửa hút gió, ngày nay để tối ưu việc lọc nhanh và sạch, nhiều máy lọc không khí đã thay đổi thiết kế cửa hút không khí ra mặt trước để không khí được lưu thông nhanh hơn. (Lưu ý: Những thông số được hãng công bố thường chỉ được đo trong phòng thí nghiệm và phát triển sản phẩm, nó sẽ khác nhiều so với thực tế)

Ngoài ra, có những yếu tố khác trong nhà bạn có thể ảnh hưởng đến hiệu quả lọc không khí như phòng hở hay kín, và các nguồn ô nhiễm mới có liên tục xuất hiện không, vì vậy đôi khi bạn bật máy lọc không khí rất lâu rồi mà không khí trong phòng có thể không được sạch như những gì bạn muốn.

Nếu bạn lo lắng về nấm mốc, tôi khuyên bạn nên mua máy hút ẩm duy trì độ ẩm thích hợp trong nhà và ngăn chặn các vấn đề phát triển nấm mốc. Máy lọc không khí đơn thuần không ngăn chặn được sự phát triển của nấm mốc nếu đô ẩm cao, vì vậy cần phải loại bỏ nguồn độ ẩm trước để tránh cho nấm mốc phát triển.

Vậy có nên mua máy lọc không khí không?

Trước khi bạn chốt một máy lọc không khí nào đó, hãy biết rằng máy lọc không khí không phải là thuốc chữa bệnh. Có rất ít bằng chứng y tế để khẳng định rằng máy lọc không khí trực tiếp giúp cải thiện sức khỏe của bạn. Máy lọc không khí chỉ có chức năng làm giảm bớt các nguyên do gây dị ứng và các triệu chứng về hô hấp. Những bệnh thường xuất hiện nhiều ở trẻ nhỏ và người cao tuổi.